Rezerwat Biała Woda (Atrakcje)
- Szczegóły
- Kategoria: Atrakcje Pieniny
Rezerwat krajobrazowy, częściowy, o powierzchni 33,71 ha, utworzony w 1963 roku. Ochroną objęty jest jego fragment obfitujący w oryginalne skałki, między którymi potok tworzy malownicze odcinki przełomowe, a na progach wodospady.
W rezerwacie występuje strefa kontaktowa utworów czorsztyńskich z serią niedzicką od południa, a od północy z fliszem magurskim. Na północnym zboczu doliny w sąsiedztwie rezerwatu (ok. 200 m od wylotu doliny) znajduje się bazaltowa skała (podst. 7-8 m, wys. 3,5 m) - jedyna na terenie Pienin intruzja bazaltu w obrębie pstrych łupków fliszu magurskiego. Skała jest pomnikiem przyrody. W skład rezerwatu wchodzą grupy skał przedzielone pastwiskiem i polami uprawnymi. Dolina jest prawie bezleśna, dominują zbiorowiska łąkowe, naskalne i kserotermiczne. Jedynie w południowo-wschodniej części rezerwatu występują lasy, głównie z udzialem buka, jodły i świerka. Wapienne skały porastają gatunki należące do dwóch zespołów muraw naskalnych: Festucetum pallentis i Seslerietum variae. Charakterystyczne są tu: sesleria skalna, stokrotnica górska, kostrzewa blada, zerwa kulista, przytulia nierównolistna, rojnik, rozchodnik ostry i inne. Licznie występuje jałowiec. Godne uwagi są północne urwiste zbocza Smolegowej Skały, gdzie rosną reliktowe gatunki wysokogórskie: dębik ośmiopłatkowy, pępawa Jacquina, konietlica alpejska i mech Campylophyllum Halleri.
Wąwóz w przełomowym odcinku potoku nazywany jest niekiedy Międzyskały. Po lewej stronie znajduje się jedyna w 500- kilometrowym pienińskim pasie skałkowym bazaltowa skałka pochodzenia wulkanicznego. Około 100 milionów lat temu, w trzeciorzędzie, uaktywniona ruchami górotwórczymi magma przebiła się przez warstwy kruchych łupków i zastygła na powierzchni. Działanie wiatru, wody i słońca powoduje jej wietrzenie i zmianę barwy na powierzchni z czarnozielonkawej na rdzawo-niebieską, żółtawą lub zielonkawą. Po przeciwnej stronie wąwozu znajduje się 80-metrowa urwisto Smolegowa Skała zbudowana z białego wapienia krynoidowego serii czorsztyńskiej. Z tych samych utworów zbudowane są skałki i progi w dnie doliny potoku, który płynie skalnym korytem tworząc bystrza i baniory, a w środkowej części rezerwatu malowniczy wodospad. Jej szata roślinna należy do wielkich osobliwości pienińskich, gdyż rosną tu gatunki o przeciwstawnych wymaganiach siedliskowych. Na północnej ścianie, gdzie jest wilgotno i chłodno, przetrwał dębik ośmiopłatkowy, konietlica alpejska i pępawa Jacquina - relikty tundry z epoki lodowcowej, spotykane w Karpatach jeszcze tylko w Tatrach. Kilkadziesiąt metrów od nich na południowych, nasłonecznionych stokach zakwita -krwawnik szczecinkolistny - roślina ciepłolubna, bardzo żadka w Polsce. W dolinie Białej Wody istniało niegdyś spore osiedle Rusinów Szlachtowskich, stanowiące przysiółek Jaworek. Stąd wywodzili się wędrujący po południowej Polsce druciarze. Naprawiali potłuczone garnki gliniane, które po sklejeniu dla wzmocnienia oplatali drucianą siatką. 0 dawnej zabudowie doliny świadczą zdziczałe drzewka owocowe i zachowane gdzieniegdzie podmurówki domów. Przy drodze bieleje murowana Kapliczka zwieńczona drewnianą malowniczą cebulką - znany motyw fotograficzny.
Z Jaworek do rezerwatu wiedzie droga wzdłuż potoku. Początkowo biegną nią znaki czerwone, które kilometr od karczmy i przystanku PKS Jaworki opuszczają dolinę, by wspiąć się na północny wschód, na grzbiet Rusinowskiego Wierchu.
3 km SKAŁA SFINKS - od istniejącego tu do niedawna osiedla Kornaje zwana Kornajowską Skałą. Jest to skałka wapienna n "ludzkim" profilu, piętrząca się po lewej stronie potoku Biała Woda, vis-a-vis ujścia strumienia spływającego spod Zimnej Studni.Do Sfinksa dochodzi się wzdłuż Białej Wody.
